/Cỏn con một sợi lông mày. Mà đem cột trái đất này vào anh/ Thơ Trần Mạnh Hảo

VIDEO

HỖ TRỢ

QUẢNG CÁO

LỊCH

LIÊN KẾT

Về thơ văn bạn bè

VÀI CẢM NHẬN VỀ NHÀ PHÊ BÌNH VĂN HỌC CHÂU THẠCH

Châu Thạch là người bình thơ, văn có đủ đức tính nầy.” nên dừng bút.
VÀI CẢM NHẬN VỀ 
NHÀ PHÊ BÌNH VĂN HỌC CHÂU THẠCH
*
Cũng chỉ là tình cờ đọc nhà phê bình văn học Phạm Đức Nhì viết về tác giả Châu Thạch: “Là người làm thơ và bình thơ nên tôi để ý đến những cây bút phê bình văn học và những bài viết của Châu Thạch đã chiếm được cảm tình của tôi với cung cách đứng đắn lịch sự, lời văn hòa nhã.” (LẠI BÀN VỀ TỐNG BIỆT HÀNH - Phạm Đức Nhì) mà tôi tò mò muốn biết về tác giả Châu Thạch nên tìm đọc các bài viết của ông trên các trang Đặng Xuân Xuyến, Đất Đứng, Sáng Tạo... Từ đọc vì tò mò, tôi bắt đầu thích đọc những bài viết của ông và thường vào những trang hay đăng bài của ông để tìm đọc những bài viết mới của tác giả Châu Thạch.
Tôi thích đọc bài viết của ông bởi trước hết là những bài thơ được ông “để mắt” đến đều là những bài thơ hay hoặc chí ít cũng là những bài thơ vượt trội trong vô số những bài thơ của vạn vạn thi sĩ, xứng đáng được người yêu thơ chân chính đón nhận và bổ sung vào bộ sưu tập thơ; tiếp đến là sự cẩn mực của ông khi bình về thơ, văn của “thiên hạ”. Nói như nhà thơ Kha Tiệm Ly, yêu cầu với người bình thơ (văn) là phải bình khách quan, không để tình cảm chi phối, chỉ đạo. Và cũng nhà thơ tên tuổi (Kha Tiệm Ly) này nhận định tác giả Châu Thạch là người bình văn thơ hội tụ đủ những yếu tố cần thiết đó.
Xin trích dẫn một đoạn đối thoại của ông với những người bạn trên trang facebook cá nhân khi ông bình về bài thơ CHIỀU LẠ của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến:
Minh Châu Phan: Anh hay thật anh TRẠN à, bài thơ nào cũng bình được mà lại bình thật xuất sắc nữa chứ. Riêng bài thơ CHIỀU LẠ này thì tui chịu, đọc thì hiểu nhưng chữ nghĩa bài này thật vớ vẩn. Ví dụ XÁO XÁC, CHÊNH CHAO, TE TẺ, NHỚN NHÁC.
Ôi chữ nghĩa gì mà kỳ quá, hiểu không nổi anh TRẠN ơi
Trạn Trương Văn: Mấy chữ nầy dễ hiểu mà anh Phan Minh Châu. Xáo xác là rối tung lên, chênh chao là vừa nghiêng vừa lảo đảo, te tẻ gần như yên lặng, nhớn nhác là rướn mình lên ngó qua lại. Tất nhiên mấy chữ nầy tìm trong tự điển khó có, nhưng đó là do thiếu sót của tự điển thôi chớ ngoài đời vẫn thường dùng, nhất là người Bắc.
Minh Châu Phan: Đùa với anh cho vui chứ chơi chữ kiểu này đọc chối lắm. Tôi đi nhiều và đọc rất nhiều anh ạ, ngôn ngữ thì phải được sự đồng thuận của người đọc, từ ngữ được đưa vào từ điển qua sự sàng lọc của những người có uy tín và chuyên môn cao. Khi từ điển ghi chữ nào mang dấu hỏi, ngã, chữ nào có G chữ nào không v..v và vâng vâng. Còn những chữ tôi vừa nêu trên anh cho rằng có lẽ họ quên đưa vào từ điển là một cách nói liều lĩnh, còn anh nói dân Bắc thường dùng lại càng hồ đồ. Chúng ta là những người làm thơ, viết văn hoặc những ai đang làm cái việc phê bình văn học thì việc đầu tiên là làm trong sáng tiếng Việt. Chữ nghĩa gì lại mang tính đánh đố người đọc hay cố tình tạo ra cái mới mang tính phản cảm như thế đều không thể chấp nhận.
Trạn Trương Văn: Bạn Phan Minh Châu nói rất đúng. Nhưng cũng thông cảm một vài trường hợp chữ "cắc cớ" làm bài thơ hay thêm. Bài thơ nầy Đặng Xuân Xuyến cố ý hành cái đầu của bạn đọc đấy. Càng đau cái đầu thi càng yêu bài thơ đấy. Thôi không bàn nữa nhé. Chúc vui và sáng tác càng hay hơn xưa.
Văn Thanh: Phải chăng đó là một thủ thuật của tác giả, muốn tạo nên sự mập mờ qua từ ngữ gây sự chú ý của người đọc tưởng tượng đa chiều tìm ra những ý tưởng hay hơn ngoài ý tưởng tác giả?
Trạn Trương Văn: Đúng vậy anh Văn Thanh. Đây là cách dùng chữ táo bạo dễ gây phản cảm cho người đọc thơ. Tuy vậy nó tạo cho người đọc suy tư như bước chân qua những mô đất gập ghềnh để khám phá nhiều bông hoa đẹp ẩn mình trong đó. Nếu không đổ mồ hôi thì không thấy hoa, mà đổ mồ hôi cũng làm cho con mắt thưởng thức hoa của mỗi người mỗi khác.
Vũ Thị Mai Hương: Các cặp từ láy XÁO XÁC, TE TẺ, CHÊNH CHAO, NHỚN NH ÁC được tác giả sử dụng rất hợp cảnh, hợp tâm trạng, đã diễn tả được chiều sâu của tâm trạng, tình cảm... nên đọc lên thấy xúc động.
Các cặp từ láy này dân dã, dễ hiểu nhưng qua cách sử dụng của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến lại trở nên “độc đáo” bởi tác giả đã đặt đúng với ngữ cảnh, hoàn cảnh, vì thế mà hay và đắt.
Minh Châu Phan: Hì! Cũng lắm người binh Đặng Xuân Xuyến nhể... Thế hoá ra mình sai rồi. Vớ vẩn như vậy mà cũng gọi là thơ. Vừa rồi có ông LẠI GIANG chủ xị trang thơ VNTN chôm Xuân Diệu 4 câu trong bài CẢM XÚC bị phát hiện vội thanh minh thanh nga quá trời, bên cạnh Lại Giang lại có một lực lượng hùng hậu nhảy ra đở đạn. Chán thiệt.
Trạn Trương Văn: Thôi. Bỏ qua đi bạn Phan Minh Châu ơi. Bạn không sai mà người khác cũng không sai. Chẳng qua khác ý nhau thôi. Mình ở Đà Nẵng mỗi tuần uống cà phê với Thế Lộc vài bận nhưng cãi nhau về thơ năm hoặc sáu bận. Cuối cùng cứ thèm cãi nhau là gọi nhau đi uống cà phê chớ không phải thèm cà phê đâu. ha ha ha. Đời như thế mới vui và tình bạn như thế mới bền.
Vũ Thị Hương Mai: Ấy chết bác Minh Châu Phan! Bác bảo cháu thuộc thành phần bênh anh Đặng Xuân Xuyến là sai rồi ạ. Bác khen hay chê thơ của anh ấy là quyền của bác, có ảnh hưởng gì đến cháu đâu mà cháu phải bênh anh ấy. Cháu là phận đàn bà con gái nhưng cũng đâu "nhiều chuyện". Nghe bác nói vậy giống hàng tôm hàng cá quá bác ạ. Bác khoe bác là dân văn chương, nhiều chữ, hiểu rộng... thì bác viết hẳn một bài phê bình bài CHIỀU LẠ đi, thế mới hảo hán, quân tử, bác Minh Châu Phan ạ
Lộc Dương Thế: Những từ XÁO XÁC, TE TẺ, CHÊNH CHAO, NHỚN NHÁC là những từ người ta thường viết rất bình thường không có gì lạ cả. ông Minh Châu Phan có lẽ là một đại thi hào trình độ ổng rất cao nên thấy lạ lẫm, khi đọc mấy câu cmt của ổng như ..."Chữ nào có G chữ nào không v...v..và vâng vâng" thì biết trình độ của ổng rồi. Lạy cụ, chúng tôi dân ngu khu đen, viết vài câu thơ cho bà ru cháu ngủ thôi mà, có gì xin tha.
Trạn Trương Văn: Mệt quá các bạn ơi. Bình luận văn thơ nên nhẹ nhàng kẻo làm đau chữ đấy.
Tôi không hiểu, nhà thơ Đặng Xuân Xuyến có quen biết và đã gây thù chuốc oán gì với ông Minh Châu Phan khiến ông Minh Châu Phan hằn học đến thế. Tội cho nhà phê bình Châu Thạch, đã nhún nhường, dĩ hòa vi quý với ông Minh Châu Phan hết cỡ mà vẫn bị mắng là “liều lĩnh”, “hồ đồ”, làm ông Ngô Thanh Tuấn phải “nhảy vào” tham gia: “Thấy bác Minh Châu Phan này thuộc thành phần NÓI LẤY ĐƯỢC.Cú đánh đòn “lấy được” của ông Minh Châu Phan nhằm vào nhà thơ Đặng Xuân Xuyến làm cho nhà phê bình văn học ôn hòa Châu Thạch xanh mặt đến tận khi ông “gặp” Mơ Trăng, một bài thơ hay nữa của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến mà ông cũng chỉ dám rào đón: “Thật tình tôi không biết thơ Đặng Xuân Xuyến hay hay là dở nhưng qua những bài thơ mà tôi đọc được, tôi khám phá ở anh một tâm hồn đầy ắp là thơ. Người thơ không phải người sáng tác mới là thơ, lại càng không phải chỉ người sáng tác hay mới là thơ. Người thơ là người có tâm hồn nhạy bén trong cảm thụ những điều mà nhà thơ Hàn Mặc Tử đã viết: “Ai nói vườn trăng là nói vườn mơ. Ai nói đến mộng là nói đến tình. Người thơ là khách lạ đi giữa nguồn trong trẻo. Trên đầu Người là cao cả, vô biên và vô lượng: xung quanh Người là mơn trớn với yêu đương vây phủ bởi trăm dây quyến luyến làm bằng êm dịu, làm bằng thanh bai…” Thơ Đặng Xuân Xuyến chất chứa thật và đầy sự rung động của Người đi giữa nguồn trong trẻo, cho nên có đôi lúc ý, từ “mới lạ”, gây “phản cảm” cho một ít người nhưng chính những ý, từ đó phát tiết được những điều bí ẩn của “nguồn trong trẻo” “vô biên và vô lượng” mà một tâm hồn nhạy bén phải dùng nó như dùng một tiếng đàn phá cách để truyền đi một thứ âm thanh lạ cho đời.”Và kết thúc bài bình Mơ Trăng, ông viết: “Mơ trăng của hàng vạn thi sĩ là một cơn mơ thú vị. Mơ trăng của Đặng Xuân Xuyến là một cơn mơ xót xa rưng rức. Chỉ thế cũng đủ chứng minh bài thơ là độc đáo. Khen nhiều cũng chẳng làm cho bài thơ hay thêm nữa.”
Tôi cảm phục ông! Nhún nhường mọi người nhưng vẫn kiên quyết bảo vệ chính kiến của mình. Ông rào đón rằng, thơ của nhà thơ Đặng Xuân Xuyến hay hay dở ông không biết nhưng (khẳng định rằng) Mơ Trăng rõ ràng là một bài thơ hay và độc đáo.
Tôi nhớ có lần đọc Nguyễn Khôi, nhà thơ lão niên đã viết đại khái là Châu Thạch điềm đạm, viết bằng cảm xúc chân thật của mình.
Tôi vào trang facebook của ông, đọc được những dòng tri ân của nhà thơ Trần Mai Ngân: “khi tôi đọc những bài anh viết cảm nhận về thơ văn của một tác giả nào đó thì trong tôi luôn đầy cảm xúc và ngưỡng mộ. Không hẳn vì lời văn chương mượt mà quá hay, quá tuyệt ...mà là lời cảm nhận của anh luôn được viết bằng niềm đam mê về tác phẩm đó!”; hay của bạn ông - Nguyễn Lợi: “ tâm hồn Trạn (Châu Thạch) rất trong sáng thân tình với hết mọi người một phẩm chất ít người có được .”
Tôi cảm phục ông, định viết thêm nữa, thêm nữa về ông nhưng chợt nhớ câu nhà thơ Kha Tiệm Ly đã viết: “Bình thơ hay bình bất cứ vấn đề gì đều đòi hỏi người bình phải khách quan, không vi tình cảm riêng tư mà công kích hay lăng xê vô tội vạ. Châu Thạch là người bình thơ, văn có đủ đức tính nầy.” nên dừng bút.
Mong và chúc ông sức khỏe, cống hiến cho đọc giả những bài viết hay.
*.
Hà Nội, ngày 07.10.2016
VŨ THỊ HƯƠNG MAI