HÁT ĐÚM VỀ CÁC LOÀI LÁ Ở THỦY NGUYÊN

HÁT ĐÚM VỀ CÁC LOÀI LÁ Ở THỦY NGUYÊN

.

       Hát đúm gồm đúm lẻ, đúm hàng, đúm hội như mơ. Hát đúm lẻ là hình thức ở các môi trường khác nhau, hoàn toàn tự do bộc phát. Còn hát đúm hàng là “vòng loại”, còn hát đúm hội là vòng “chung kết”. Không như hát quan họ, ở hát đúm có thể mỗi bên đều có nữ có nam. Điều cần thiết là lưng vốn ca từ, thuộc nhiều thơ, ca dao, tục ngữ, nhạy bén đối đáp, trích đoạn, vấn đáp vân vân. Nếu người đại diện nhóm mình chưa tìm được ca từ đối đáp, thì trong nhóm có thể đỡ lời từ thành viên hát khác. Nếu bên nào thua, thì phải để lại “vật làm tin” như khăn, áo, nón, ô, giày dép.

      Thời xa xưa điều lệ trong lễ hội được quy định khá nghiêm như tuổi tác phải ngang nhau. Trai gái không cùng huyết thống hay người chưa có gia đình thì mới được hát “dậy màu”… Nhưng thời nay “biên độ” nội quy đã thông thoáng mở. Mỗi hội hát đều phải thực hiện tất cả các bước hát chào, giao duyên… đến hát ra về. Có thể các bước hát không theo thứ tự như xưa. Còn hát chào, huê tình và hát ra về vẫn được giữ nguyên như trước. 

      Với mỗi hoạt cảnh khác nhau, thì nội dung được uyển chuyển theo từng câu hát. Những tiếng lòng của chàng trai, cô gái với tình cảm chân thành, đậm nét trữ tình, lãng mạn của mục hát Họa bài Hoa, mà bên nữ vừa thể hiện:

.

Duyên kết bạn tình ơi!

Quê nhà xanh mướt lá tre

Khiến người xa cách ngóng về đăm đăm

Đắm đuối con mắt lá răm

Thương ai khuya sớm chăn tằm trồng dâu

Đêm nằm xào xạc lá cau

Tưởng người xa vắng bấy lâu đã về

Bâng khuâng nhớ những ngày hè

Canh chua ai nấu lá me mát lòng

Nõn nà lá quất, lá hồng

Xanh rờn lá lúa trên đồng quê ta

Tốt tươi lá mít, lá na

Bên hồ lá liễu thướt tha buông mành

Lá dong gói bánh chưng xanh

Lá bàng gội nắng dệt tranh trên đường

Lá chuối đong gió đãi sương

Đã yêu cách trở mười phương vẫn tìm

Chát lòng lá ổi, lá sim

Cánh bèo trôi dạt nổi chìm lênh đênh

Lá đa rụng khắp sân đình

Cho người nhặt được vô tình lá ơi!

Canh cua đợi lá mùng tơi

Tơ hồng là lá giúp người xe duyên

Lá trầu cánh phượng ai têm

Ăn vào môi thắm tình thêm mặn nồng

Tóc ai thơm thoảng lá bòng

Để hương vấn vít trong lòng riêng ai?

Nắng chiều nhuộm tím lá khoai

Phất phơ lá trúc, lá mai đợi chờ

Thoáng trông lá húng, lá mơ

Trót làm cho chú cầy tơ giật mình

Ngẩn ngơ lợn ngắm luống hành

Con gà tao tác lá chanh mà sầu

Trên giàn lá bí, lá bầu

Kìa ai giã bạn bên cầu thở than

Tránh xa lá ngón, lá han

Mùa về gói cốm lá sen đậm đà

Đất trời bát ngát bao la

Cho ta vạn lá ngàn hoa muôn màu

Lá bùa có ở nơi đâu?

Mà làm mê mệt lòng nhau hỡi người!

Lá thì anh đã chọn rồi

Quả đâu em họa đôi lời xem sao?

Duyên kết bạn tình ơi!

(còn nữa)

Ngọc Tô sưu tầm